QUÊ HƯƠNG MIỆT VƯỜN NHƠN TRẠCH
Quận Nhơn Trạch thuộc tỉnh Biên Hòa thời
VNCH, nay là Huyện Nhơn Trạch tỉnh Đồng Nai, nằm về phiá Tây Nam thành phố Biên
Hòa, phía Bắc giáp huyện Long Thành (Đồng Nai) và nằm về phía Đông Nam thành
phố Sài Gòn, giáp các quận 2 và quận 9, phía Nam giáp khu Rừng Sác thuộc tỉnh
Bà Rịa Vũng Tàu. Nhơn Trạch là một quận xa nhất của Tỉnh Đồng Nai, từ tỉnh lỵ Biên
Hòa đến Nhơn Trạch phải trải qua một khoảng đường dài trên 40 cây số, đi Quốc
lộ 15 (nay là quốc lộ 51), vừa qua khỏi chợ Long Thành, gặp ngã ba, rẽ tay mặt,
đi Liên tỉnh lộ 25 vào Nhơn Trạch, nhưng nếu từ Nhơn Trạch đi Sài gòn thì lại rất
gần, chỉ hơn 10 cây số, qua ngã Phà Cát Lái, hoặc cũng có thể đi từ trung tâm Sài
Gòn đến Nhơn Trạch bằng ngã qua phà Thủ Thiêm (sông Sài gòn) đến Cát Lái rồi
qua phà Cát Lái (sông Đồng Nai) đi đến Nhơn Trạch.Trước năm 1975, nơi đây có
kho đạn thành Tuy Hạ, có trường Quân Khuyển, có Khu Trù Mật Hang Nai, một vùng
đất rộng, trồng lúa và nhiều loại cây trái, phong cảnh hữu tình, đặc biệt có
nhiều cá sấu ở khu Rừng Sác và có nhiều loài dơi xuất hiện vào mùa sầu riêng
trổ bông và mùa chôm chôm chín.
Sau
năm 1975, dân chúng thành phố Sài gòn bung về đây lập nghiệp, nhờ vậy mà huyện Nhơn
Trạch trở nên trù phú của Biên Hòa Đồng Nai
Người
dân thành phố Sài Gòn, gần như có thói quen, sau những ngày làm việc vất vã ở thành
phố, họ muốn có được những ngày cuối tuần thư giản bằng cách thực hiện chuyến
du lịch dã ngoại, sống cùng thiên nhiên để hít thở chút không khí trong lành nơi
thôn quê và thưởng thức những trái cây tươi, đặc sản miền quê, họ chọn về vùng
huyện Nhơn Trạch, là một huyện gần Sài gòn và còn mang màu sắc miệt vườn. Điều
thú vị nhất là ghé vào các khu vườn trái cây, đi dạo quanh tìm sự thoải mái qua
cảnh trời cao, sông rộng, vườn cây trĩu trái, tỏa hương. Khung cảnh mát mẻ, êm ả
của miền quê Nhơn Trạch dễ khơi gợi lòng người một niềm lưu luyến …
Nhiều
phong cảnh đẹp như tranh vẽ tạo cho đối tượng một sự thanh thản, một cảm giác
tuyệt vời rất êm đềm, yên tĩnh…khiến cho tâm hồn con người dễ hòa nhập vào môi
trường tự nhiên, cây trái xanh tươi trĩu cành;
thích thú nhất là thưởng thức các loại trái cây trong vườn do tự tay mình
hái, những chùm chôm chôm đỏ tươi và những chùm dâu chín mọng, sum suê; đi dưới
bóng những hàng mít, hàng dâu, có cả hàng dừa lẫn hàng cau dọc theo dòng kênh; ngắm
những bụi thơm trái thật to, giống thơm tây, được trồng men theo bờ vườn chôm
chôm, sầu riêng. Thơm tây Long Thành và Nhơn Trạch cũng đang là món quà quý của
người miệt vườn dành để tặng bạn bè, hoặc du khách mua làm quà cho người thân khắp
nơi nhất là ở thành phố; thêm vào đó, ta nghe có tiếng chim hót líu lo trên ngọn
cây…. Ta cảm nhận được mùi sầu riêng lan tỏa ngát hương. Quả thật, không khí,
màu sắc lẫn hương vị miền quê Nhơn Trạch
đã giữ một vai trò đặc biệt trong việc làm thư giản tinh thần cho một số đông người
dân thị thành sau những tháng ngày cố bon chen tìm lẽ sống. Những chuyến vui
chơi dã ngoại cuối tuần đã thật sự trở nên cần thiết đối với người dân cư ngụ
tại thành phố Sài gòn và miệt vườn Nhơn Trạch là nơi tạo nguồn thư giản đầy thú
vị.
Muốn thưởng thức những đặc sản của vùng
quê Nhơn Trạch, người ta thường để ý đến các mùa vụ trong năm: cứ hết mùa bưởi,
mùa dâu, mùa sầu riêng lại đến măng cụt, chôm chôm… để có thể hưởng được hương
vị của trái cây đầu mùa.
Vào mùa xuân, hoa sầu riêng bắt đầu trổ
bông, du khách về miệt vườn Phú Hội, Long Tân ( huyện Nhơn Trạch) chẳng những
thưởng thức nhiều loại trái cây đặc sản mà còn có dịp thưởng thức món ăn thật độc
đáo được biến chế, nấu nướng từ thịt con dơi.
Miệt vườn Phú Hội Long Tân có rất
nhiều loại dơi như: dơi chó, dơi sen, dơi hương, dơi quạ…Dơi quạ là loài dơi to
nhất mỗi con nặng trên ký lô và khi bay hai cánh giang dài hơn cả mét, chuyên sống bằng cách hút
mật bông sầu riêng và ăn chôm chôm chín, nên những người ăn thịt dơi sành điệu
ở xã Phú Hội rất ưa thích những món thịt dơi quạ. Họ cho rằng thịt dơi quạ là
món ăn đại bổ, bổ phổi, bổ thận, đặc biệt là món huyết dơi pha rượu, ngoài ra,
trong dân gian còn truyền miệng, cho rằng huyết dơi quạ pha rượu uống sẽ trị được
chứng bịnh lao, chỉ là bài thuốc dân gian, nhưng có rất nhiều người bịnh áp
dụng, mặc dù chưa có sự kiểm nghiệm của ngành Y Học, nhằm xác định tánh dược
trong huyết con dơi quạ.
Theo
ông Chín Ra, nhà ở Bến Cẩm, xã Phước
Thiền và vài ông chủ vườn sầu riêng nổi tiếng ở Phú Hội cho biết, dơi quạ xuất hiện ở miệt vườn trái cây Nhơn Trạch một
năm chỉ có hai lần. Lần đầu vào mùa sầu riêng trổ bông và lần thứ hai vào mùa
chôm chôm chín, khoảng Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 Âm lịch). Dơi quạ bay theo
từng đàn và chọn những cây sầu riêng trổ bông thơm ngát, xà vào cắn đài bông để
hút mật. Chúng rất khôn ngoan và biết phân biệt, chỉ chọn những cây thật ngon để
cắn bông hút mật và thường xuất hiện lúc nửa đêm, đến tờ mờ sáng thì chúng bay về
xóm Hố vùng ven khu rừng lòng chảo thuộc xã Phú Hội và Long Tân (Nhơn Trạch) để
ngủ. Dơi quạ ngủ suốt ngày đến nửa đêm thì thức dậy, bay đi ăn. Người dân Nhơn
Trạch cho biết, không ở đâu dơi quạ nhiều như ở xã Phú Hội, vì đài hoa sầu riêng
và chôm chôm chín là thức ăn ưa chuộng nhất của loài dơi nầy.
Để tránh cho các vườn sầu riêng và chôm
chôm bị dơi quạ phá hoại, gây thất thu, các chủ nhà vườn ở Phú Hội và Long Tân
nghĩ cách giăng lưới đánh bẩy, lưới có gắn lưỡi câu treo tòn ten trên cành sầu
riêng, đàn dơi xà xuống ăn, thì cánh bị vướng vào lưỡi câu, càng vùng vẫy thì càng
bị dính chặt, đến sáng chủ vườn chỉ việc ra gở đem vào làm thịt hoặc đưa ra chợ
bán. Vườn cây nào không khéo che, gặp bầy dơi bay ngang qua chỉ một đêm thôi, đến
sáng hôm sau, vườn trái sum suê chỉ trơ trọi cành không. Ông Chín cũng cho biết
thêm, thịt dơi quạ chế biến nhiều món ăn rất ngon, như: Dơi quạ hấp chao, dơi
quạ rô ti, dơi quạ nấu cháo đậu xanh … húp bát cháo dơi bạn sẽ thấy mình khác
lạ, cảm giác rất dễ chịu, nhẹ người, khỏe khoắn thêm lên, và dân “nhậu” còn có thêm
món dơi quạ xào lăn.
Thịt dơi quạ được các ông chủ vườn cho
rằng “đại bổ” vì chúng ăn toàn mật hoa và chôm chôm chín, phân dơi cũng rất hữu
dụng, đã giúp ích nhiều cho nông nghiệp tạo mùa màng tươi tốt. Cây sầu riêng được
bón phân dơi sẽ cho nhiều trái, đặc biệt
trái thật to và nhiều múi, rất thơm ngon, cây được bón phân dơi đã cho năng suất
đậu trái cao gấp đôi so với phân hóa học cũng như các loại phân hữu cơ khác.
Mấy năm gần đây, được biết các nhà vườn
trồng dưa hấu ở miệt Gò Công, Cai Lậy, Cái Bè, Tân Phước, Long An và Vĩnh Long
cũng sử dụng phân dơi bón dưa hấu cho năng suất cao mà thịt dưa lại chắc, đỏ au ít hạt và cũng ít
sâu bệnh, chẳng những được nhà vườn ưa chuộng
mà còn bán được cho một số cơ sở y dược mua về, sau khi loại bỏ tạp chất,
bào chế ra nguyên liệu làm thuốc chữa bệnh cho người, cho thú và phân dơi còn là
nguyên liệu phụ gia để chế ra thuốc súng, pháo bông…
Tác dụng của phân dơi trên nhiều loại cây
ăn trái, làm tôi nhớ ra đã có dịp đọc qua cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt
Nam” của dược sĩ Đỗ Tất Lợi viết rằng phân dơi còn gọi là “ dạ minh sa” ( hay
thiên thử phẩn, biên bức phẩn). Vì phân dơi ban đêm có ánh lân tinh, nhấp nháy
nên gọi là dạ minh sa. Dạ minh sa vì có vị cay, hàn lại không độc, vào can kinh
có tác dụng hoạt huyết, nếu bào chế với vài vị thuốc như thảo quyết minh, cốc
tinh thảo, để chữa bệnh gan.
Dơi quạ có rất nhiều ở Phú Hội, Long Tân
huyện Nhơn Trạch và ở miệt rừng U Minh Thượng, U Minh Hạ.Và đặc biệt ở Đồng Tháp
Mười hiện nay có một làng dơi, chuyên nuôi dơi để lấy phân.
Dơi
là loài vật khá nhạy cảm đối với môi trường xung quanh. Chỉ nơi nào thật sự an
toàn chúng mới đến cư ngụ, như những tháp lầu cao hoặc những khu rừng rậm ít
người lai vãng.
Sau
đây là vài giai thoại truyền khẩu trong dân gian về vùng Nhơn Trạch (Đồng Nai)
Nhơn Trạch là vùng đất có nhiều chiến tích
lịch sử như rạch Thiềng Liềng, Đồng Tranh, Ngã Bảy, ghi dấu các trận thuỷ chiến
từ thời Nguyễn Huệ đánh với Gia Long. Có các di tích kiến trúc cổ xưa như chùa
Ông ở Phước Thiền, làng Đồng Môn, cùng với các nếp sống cổ truyền như nghề làm
giá Phước Thọ, Phước Long, nghề làm bún ở Phước Lai, đều là những nét đẹp
truyền thống, quý báu còn truyền tụng.
Xứ
Nhơn Trạch có rừng giồng và rừng sác, nơi này, nước ngọt và nước mặn giao nhau
tạo thành dòng nước lợ, môi trường thích hợp cho một số sinh vật như cá, tôm,
cua, ốc... tạo nguồn hải sản ngon nổi tiếng không nơi nào bằng. Điều khá bất ngờ
là trong số đó có cá sấu ở các ngọn sông Ông Kèo, sông Thị Vải, sông Đồng Môn, Đồng
Tranh, sông Vàm Sát, rạch Vũng Gấm, rạch Chà Là, rạch Vọp, rạch Miễu… là những
nơi đều có nhiều cá sấu, chúng sống thành từng
bầy và được người dân trong vùng xem là “chúa nước” nhưng nổi tiếng “dữ dằn” nhất
là cá sấu Vũng Gấm (là ấp của xã Phước An huyện Nhơn Trạch) nơi đây được truyền
nhau từ đời này sang đời khác câu ca dao về rừng Sác
Rừng sâu nước mặn phèn
chua
Trăm ngàn cá sấu thi đua
vẫy vùng
Săn cá sấu cũng rất nguy hiểm,
nên thơ săn cá sấu phải gan dạ và có kinh nghiệm lâu năm trong nghề, không đơn
giản dùng đèn và chĩa hoặc dùng mồi là chó hay vịt, chỉ để câu những loại cá sấu
vài ba chục ký. Dân chuyên nghiệp câu loại vài ba trăm ký để lấy da, đồ nghề phải
trang bị đầy đủ. Dân câu cá sấu chuyên nghiệp được gọi là (traomun), một nhóm vài
người (được gọi là “gánh”). Con mồi để câu là một con vịt có gắn hai thanh sắt
hàn chéo hình chữ thập thả xuống để nhử mồi. Traomun chính được ngụy trang bằng
cách vẽ trên người những đường rằn ri trước ngực còn sau lưng họ đeo một bó
phao tre và tay cầm cây lao bằng mun đầu có bịt sắt và buộc sợi dây bằng cước dài
hàng trăm mét. Với kinh nghiệm lâu năm trong nghề săn cá sấu, traomun lớn tuổi
nhất có nhiệm vụ quan sát, khi thấy cá sấu lớn đến gần, những vết gai sần sùi nổi
trên mặt nước, cứ bơi chung quanh con mồi mà không táp ngay thì “Người mồi” biết
chắc đó là cá sấu lớn “Người mồi” sẽ nhảy xuống và họ làm động tác khuấy động, đập
nước, để nhử cá sấu đến gần, lúc đó “Người mồi” thừa thế đâm lao vào mang cá sấu
rồi thả dây bơi vào bờ, cá sấu vùng vẫy vì bị trúng thương, thợ săn chuẫn bị
hai chiếc xuồng bơi ra kè vào. Những traomun này chuyên săn cá sấu to để lấy
da, phần thịt cho người dân cư ngụ trong vùng. Được biết thịt cá sấu có vị ngọt,
dai, có thể nấu cháo, xào, kho hay nấu cà ri ăn với bánh mì đều ngon và rất hấp
dẫn, người dân sống trong vùng Rừng Sác và những vùng lân cận ưa chuộng nên những
đám giổ, đám tiệc làm với thịt cá sấu loại nhỏ 5-10 ký là chuyện thường.
Nhơn
Trạch còn có một đặc sản nổi tiếng nửa đó là trà, nước trà ngon phải kể đến xã
Phú Hội, cây trà gắn liền với người dân Phú Hội từ bao đời nay và cũng đã trở
thành câu ca dao của quê hương Phú Hôi Nhơn Trạch “Suối Mạch Bà trà Phú Hội”
Theo phong tục của người Việt Nam nói chung , người dân huyện Nhơn Trạch nói riêng,
món trà không thể thiếu, nhất là trong những ngày tết. Đặc biệt đối với người lớn
tuổi uống trà chẳng những làm cho con người sảng khoái (người biết thưởng thức)
mà chính trà còn tạo sự gắn bó, tình làng nghĩa xóm, người dân thuộc lòng hai câu
thơ
Tuổi già ngồi uống
nước trà
Nên tình nên nghĩa cũng đà
ra thơ
Nước Mạch Bà được nấu sôi pha với trà Phú
Hội rót ra ly trà bốc lên mùi thơm toả ra thật quyến rũ, càng tạo nên hương sắc
trà Phú Hội (Nhơn Trạch).
Nét đặc thù của miệt vườn Nhơn Trạch:
Trái cây có hương vị thơm ngon khó quên, có nước Mạch Bà, có trà Phú Hội, có các
món ăn biến chế từ thịt dơi rất bổ dưỡng, có nhiều thứ tôm cá ngon, là nơi săn
cá sấu lý tưởng. Nhơn Trạch thuộc tỉnh Biên Hòa, nay là tỉnh Đồng Nai. Đồng Nai là một miền đất trù phú. Tôi yêu quê
tôi chẳng những Đồng Nai là vùng đất địa linh nhân kiệt, đồng ruộng màu mỡ, cây
trái thơm ngon, phong cảnh hữu tình với nhiều hoa thơm cỏ lạ mà Đồng Nai còn rất
ấm áp tình người, người dân Biên Hòa luôn hiền hòa và hiếu khách.
Hoàng ÁnhNguyệt
Thung Lũng Hoa Vàng
Mùa
Hè
2008
BÀI ĐỌC THÊM
Đất Nhơn Trạch còn sản sinh ra nhân tài, hiện nay mà chúng ta thường hay nhắc đến đó là nhà thơ Dương Quân, anh đã từng là cựu HS Petrus Ký, CSV Quốc Gia Hành Chánh (Ban Đốc Sự HC) .
Tác giả các tập thơ:
Tác giả các tập thơ:
- Chập Chờn Cơn Mê 2003
- Điểm Hẹn Sau Cùng 2007
- Trên Đỉnh Nhớ 2010
- Như Thật Như Mơ 2013
Xin đọc bài thơ nổi tiếng sau đây:
GÁNH TRẦU MỸ HỘI
| Thương nhớ gởi về quê Mỹ-Hội Dòng đời thắm thoát bấy nhiêu năm Bao mùa mưa nắng bao thay đổi Mà bóng người xưa vẫn bặt tăm. *** Thuở xưa Mỹ-Hội êm đềm quá Cây trái sum suê đủ bốn mùa Phước Lý về ngang Thành Tuy Hạ Nhà em ở dưới rặng cau thưa. Nhà em có Mẹ già gầy yếu Ba mất từ khi em biết đi Mẹ bán thúng trầu lưng buổi chợ Nuôi em khôn lớn tuổi xuân thì. Ngày ấy anh về thăm Mỹ-Hội Qua phà Cát Lái ghé Long Tân Tìm em trưa nắng tan phiên chợ Thăm Mẹ thăm em đã mấy lần. Con gái miệt vườn, không trang điểm Nhưng em rất đẹp, tánh ngoan hiền Má hồng, mắt biếc, làn môi đỏ Giúp Mẹ gánh trầu buổi chợ phiên. Anh trai tỉnh lỵ ra trường lớn Ăn học, làm quen nếp thị thành Hai đứa cùng nhau chung ước hẹn Chờ anh đi kiếm chút công danh. Mỗi bận trở về thăm xóm cũ Ra vườn gom hái lá trầu vàng Trầu cau chung gánh - chung duyên nợ Đủ nghĩa cho tình ta chứa chan. Gặp nhau rồi lại xa nhau nữa Căn dặn đừng quên sớm trở về Em đứng bên bờ sông Cát Lái Nhìn theo như níu bóng người đi. Chiếc phà tách bến, dòng sông rộng Nước xoáy lao chao đám lục bình Run rẩy những chồi hoa tím tím Thương em bịn rịn bước không đành. | Công danh đeo đuổi chi mà khổ Đã lỡ bon chen chốn lụy phiền Chưa kịp đến ngày tin Mẹ mất Gánh trầu giờ trĩu nặng vai em. Anh về lần ấy, hay lần cuối Ngồi kế bên em xếp liễn trầu Chợt thấy bàn tay gầy guộc quá Lần đầu xao xuyến nụ hôn nhau. Anh đốt trầm hương xin khấn Mẹ Sau này được kết nghĩa trăm năm Em làm nội trợ, nuôi con nhỏ Thôi gánh trầu, thôi những nhọc nhằn. Rồi buổi quê hương tàn cuộc chiến Anh xa thành phố, sống trên rừng Mười năm dày dạn cùng sương gió Ai hẹn ngày về giữa gió sương? Mỹ-Hội cũng thay từng cảnh sống Chợ phiên cần gạo, chẳng mua trầu Cau khô, trầu héo, buồn trong thúng Vườn cũ thưa dần những bóng cau. Em có khi nào qua Cát Lái Bến phà đứng đợi một bên bờ Nước sông cuồn cuộn xuôi dòng nhớ Những mảng lục bình theo sóng đưa? Như mảng lục bình trong nước xoáy Không về trở lại bến sông xưa Dòng đời xô dạt anh xa mãi Mà bóng người thương chẳng nhạt mờ. *** Biết có ai về quê Mỹ-Hội Nhắn dùm người cũ mấy lời thăm Giờ thân viễn xứ còn trôi nổi Xin hiểu lòng nhau - tạ lỗi lầm. Dương Quân |
No comments:
Post a Comment